Drukuj

Sprawozdanie z Zebrania Plenarnego Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN

            Dnia 21 października 2013 r. odbyło się zebranie plenarne Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN. Podczas obrad przedstawiono dwa referaty, a także podano informacje o przebiegu seminariów oraz konferencji organizowanych odpowiednio przez Sekcję Sudecką oraz Świętokrzyską KZZG PAN. Pierwszy referat został wygłoszony przez dr inż. Wojciech Srokę (Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie), który przedstawiły wyniki badań pt. „Uwarunkowania rozwoju gospodarstw górskich”. Autor dokonał analizy oraz oceny czynników rozwoju przodujących gospodarstw rolniczych regionu Karpat Polskich. Materiał badawczy stanowiła baza danych sporządzona na podstawie wywiadu standaryzowanego przeprowadzonego w 169 gospodarstwach wskazanych przez pracowników powiatowych zespołów doradztwa rolniczego. Podczas swojego wystąpienia dr inż. Wojciech Sroka dokonał charakterystyki zasobów produkcyjnych gospodarstw oraz wybranych kategorii wynikowych. Analizy były prowadzone z uwzględnieniem położenia gospodarstw w przestrzeni produkcyjnej jak i typów rolniczych. Autor zwrócił uwagę, iż warunki przyrodnicze Karpat Polskich istotnie różnicują wyniki produkcyjne gospodarstw, jednak w mniejszym stopniu oddziaływają na osiągany dochód. Okazuje się bowiem, iż gospodarstwa przodujące generujące niższą produkcję uzupełniają dochody środkami budżetowymi. Wyniki badań potwierdziły, że predestynowana na obszarach górzystych ekstensywna gospodarka na trwałych użytkach zielonych i otrzymywanie wsparcia budżetowego dają podobne efekty jak produkcja bardziej intensywna. Zmieniają się tylko relacje produkcji wytworzonej do wartości środków z tytułu różnego rodzaju płatności.

            Przechodząc do oceny czynników rozwoju gospodarstw górskich Referent przedstawił wyniki modelowania z wykorzystaniem metody drzew regresyjnych. Zmienną zależną - oceniany symptom rozwoju - stanowił dochód z gospodarstwa rolniczego. W badaniach nad jego kształtowaniem się przyjęto zestaw 28 zmiennych objaśniających reprezentujących czynniki hipotetycznie mające największy wpływ: pracę, ziemię, technologię produkcji, powiązanie z rynkiem, korzystanie z dopłat, kapitał ludzki, chłonność na postęp oraz możliwości akumulacyjne gospodarstw.

Wyniki przeprowadzonych badań pozwoliły pozytywnie zweryfikować postawioną tezę, że główne czynniki rozwoju gospodarstw regionu Karpat Polskich stanowiły zasoby ziemi (ze względu na jej niedobór), stopa inwestycji, a także powiązanie z rynkiem. Zmienne reprezentujące te czynniki zajmowały bowiem czołowe miejsca w rankingu ważności badanych predykatorów.

Po przedstawionym referacie odbyła się dyskusja, w której brali udział wszyscy uczestnicy zebrania. Zdecydowanie najszerzej dyskutowanym problemem była zidentyfikowana przez Autora zależność miedzy wynikami ekonomicznymi, a powierzchnią gospodarstw. Dyskutanci zauważyli, iż w sytuacji dużego rozdrobnienia agrarnego karpackiego rolnictwa rozwój wielu gospodarstw jest zagrożony. Bardzo ograniczone możliwości powiększania gospodarstw będą utrudniać osiąganie parytetowych dochodów, a tym samym dodatnią akumulację i rozwój gospodarstw. Za główną przyczynę stagnacji na rynku ziemi uznano nadmierne i nieuzasadnione przywileje właścicieli niewielkich areałów użytków rolnych. Zwrócono uwagę, iż grunty położone na terenach górskich są zasadniczo zwolnione z podatku rolnego, a właściciele ziemi pobierają płatności bezpośrednie oraz ONW nie będąc jej użytkownikiem. Ponadto zmiany struktury obszarowej są blokowane przez przywileje ubezpieczeniowe rolników, a w zasadzie właścicieli ziemi. Uczestnicy dyskusji zgodzili się, iż konieczne są zmiany systemowe udrażniające i stymulujące zwiększenie podaży ziemi. Opodatkowanie ziemi rolniczej, a przynajmniej bezwzględne respektowanie zasady, iż płatności bezpośrednie należą się użytkownikowi gospodarstwa wymusiłby zmiany, a rolnicy częściej oddawaliby ziemię w dzierżawę.

W dalszej części zebrania głos zabrał Przewodniczący KZZG PAN prof. Kazimierz Klima, który przedstawił referat pt. „Stan obecny i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego na obszarze Karpat Polskich” Celem przedstawionej pracy było określenie oddziaływania warunków przyrodniczych, rolniczych, ekonomicznych i ekologicznych na liczbę gospodarstw ekologicznych w 205 gminach znajdujących się na obszarze Karpat Polskich. Przeprowadzona analiza wykazała, iż w miarę poprawy warunków przyrodniczych, rolniczych  i ekonomicznych  zmniejszała się liczba gospodarstw ekologicznych. Dalszemu wzrostowi liczby gospodarstw będzie sprzyjać sprawnie funkcjonujący  system skupu i dystrybucji produktów ekologicznych oraz  rozwój agroturystyki na obszarze Karpat Polskich.

Spotkanie zakończyła dyskusja nad wynikami pracy Komitetu w bieżącym roku.